Czym jest aprecjacja?

Aprecjacja ( z ang. appreciation) – uznanie, zaszczyt, wzrost wartości, czy podwyżka. W znaczeniu ekonomicznym oznacza wzrost wartości aktywów, który jest wynikiem przewagi popytu nad podażą. Ma miejsce, gdy wartość rynkowa składnika aktywów jest wyższa niż cena, jaką inwestor za ten składnik zapłacił. Może odnosić się do wzrostu wartości nieruchomości, akcji, obligacji lub pieniądza, w które można inwestować. Aprecjacja kapitału jest to więc część inwestycji z wyłączeniem pierwotnej podstawy kosztowej inwestycji. Ekonomiści używają terminu aprecjacja głównie w odniesieniu do pieniądza.

Aprecjacja ma miejsce, kiedy wartość waluty rośnie w stosunku do waluty zagranicznej. Słownik Języka Polskiego PWN definiuje aprecjację w ujęciu finansowym jako: „wzrost siły nabywczej pieniądza krajowego i towarzyszący mu wzrost wartości pieniądza w stosunku do walut zagranicznych”. O aprecjacji mówimy, gdy następuje umocnienie ceny danej waluty w stosunku do innej waluty w systemie płynnego kursu walutowego, a na zmianę ceny wpływ mają czynniki rynkowe, a nie decyzje urzędowe (jak w przypadku systemu kursu stałego).

Aprecjacja w obszarze walutowym

Mechanizm aprecjacji najłatwiej przedstawić na przykładzie kursu dolara amerykańskiego w stosunku do polskiej waluty. Jeżeli kurs USD/PLN kształtuje się na poziomie 4,30 to oznacza, że nabywając jednego dolara trzeba zapłacić 4,30 zł. Gdy kurs ten spadnie do poziomu 3,8, cena zakupu jednego dolara spadnie do 3,80 zł. Wówczas mamy do czynienia z aprecjacją polskiej waluty, czyli jej umocnieniem się wobec amerykańskiej (dolar potaniał, a złoty zdrożał). W wyniku aprecjacji polskiej waluty musimy zapłacić mniejszą kwotę złotych, aby nabyć jednego dolara (wcześniej 4,30 zł, teraz 3,80 zł). W konsekwencji trzeba więcej dolarów, żeby nabyć jednego złotego (przed aprecjacją złotego względem dolara było to ok. 23 centów, a teraz już 26).
Aprecjacja złotego względem dolara oznacza jednocześnie deprecjację tej drugiej waluty względem pierwszej. Deprecjacja jest zjawiskiem odwrotnym do aprecjacji i w kontekście pieniądza oznacza spadek wartości danej waluty wyrażanej w drugiej walucie. O deprecjacji mówimy również wyłącznie w odniesieniu do systemu płynnych kursów walutowych, regulowanych przez rynek.

Przyczyny aprecjacji

Zgodnie z przytoczoną wyżej definicją, aprecjacja pieniądza występuje w przypadku wzrostu wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie płynnych kursów walut. Zjawisko to może mieć kilka przyczyn. Kluczowe w tym zakresie jest oddziaływanie rynek, czyli kształtowanie się popytu i podaży. Na popyt (zainteresowanie walutą) znaczny wpływ ma wysokość stóp procentowych. Do aprecjacji dochodzi najczęściej kiedy Rada Polityki Pieniężnej (w polskim przypadku) zadecyduje o ich podniesieniu. Rośnie wtedy rentowność inwestycji, a konkretnie lokat. Wówczas nie tylko inwestorzy krajowi, ale także zagraniczni chcą lokować swój kapitał na rynku. Muszą najpierw kupić walutę krajową i w ten sposób wrasta na nią popyt, a jej wartość zaczyna rosnąć. Wzrasta więc siła nabywcza tego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych.

Innym czynnikiem wpływającym pośrednio na aprecjację jest zwiększenie atrakcyjności towarów i usług krajowych na rynkach zagranicznych. Kiedy są tanie, rośnie ich atrakcyjność w obrocie międzynarodowym i wzrasta na nie popyt, co oznacza rosnące zainteresowanie ich kupnem przez zagranicznych konsumentów. Podobnie, wzrost poziomu inwestycji zagranicznych w kraju, a także
stosunkowo wysoka stopa oprocentowania obligacji rządowych, bonów skarbowych i innych papierów wartościowych danego kraju wpływają pośrednio na aprecjację krajowej waluty.

Aprecjacja często jest konsekwencją deflacji, która wynika z długotrwałego spadku cen w gospodarce poniżej przeciętnego poziomu. Wówczas za tę samą ilość pieniędzy, po pewnym czasie, można kupić więcej towarów i usług.

Skutki aprecjacji

Aprecjacja w systemie gospodarczym państwa odgrywa duże znaczenie w funkcjonowaniu wielu obszarów codziennego życia. Aprecjacja waluty krajowej przynosi zarówno pozytywne skutki, jak i negatywne. Skutkami pozytywnymi aprecjacji waluty krajowej dla gospodarki są: wzrost siły nabywczej waluty krajowej, większy napływ kapitału zagranicznego, zmniejszenie kosztów obsługi zadłużenia zagranicznego, ochrona przed tzw. „importem inflacji”, który może występować w czasie drożejących cen surowców (głównie energetycznych). Negatywnym skutkiem aprecjacji dla gospodarki jest osłabienie cenowej konkurencyjności eksportu danego kraju. Po prostu, wraz ze wzrostem ilości kapitału zagranicznego na tym rynku produkty eksportowane są mniej konkurencyjne. To w połączeniu ze stymulowanym importem skutkuje pogorzeniem bilansu w handlu zagranicznym.

Aprecjacja – skutki dla obywatela

Następstwa aprecjacji widoczne są głównie w portfelach kredytobiorców. Wpływa ona na wysokość kwot rat kredytów hipotecznych. Przykładowo, kiedy kurs złotego umacnia się względem waluty zagranicznej np. franka szwajcarskiego (następuje aprecjacja względem niej), spada zazwyczaj wysokość raty ze względu na możliwość tańszego nabycia tej waluty, którą regulują zobowiązanie. W konsekwencji obniża się także poziom całkowitego zadłużenia kredytobiorców. Aprecjacja krajowej waluty wykazuje również pozytywne oddziaływanie na osoby podróżujące za granicę. Dzięki mocnemu złotemu, za daną kwotę w złotych, mogą zakupić więcej waluty zagranicznej albo mniej złotych zapłacić za koszt danej usługi wyrażonej w walucie obcej (bilety lotnicze, hotel, wycieczka, itd.).